INTERNATIONALE VROUWENDAG

VOS staat vandaag graag stil bij een verdienstelijke Vlaamse, die honderd jaar geleden alles in het werk stelde voor de ontvoogding van haar volk: Anna Mortelmans.

In januari 1917 werd een ‘Vlaamsche Meisjesstudiekring’ opgericht met een duidelijk activistisch karakter. Een van de bekendste leden ervan was Anna, een lerares in dienst van het gemeentelijk onderwijs van Antwerpen die zich na rijp beraad had geëngageerd in het Vlaamse activisme. Ze trad op de voorgrond als een wilskrachtig en goed spreekster. Op 4 november 1917 sprak ze voor het ‘Verbond voor Wereldvrede’ in Antwerpen over "De vrouw voor vrede en vrij Vlaanderen". Twee maanden later, op 8 februari 1918 hield ze voor ‘Help U Zelve’ een voordracht over het herstel van Vlaanderen als voorwaarde voor duurzame vrede. Daarnaast was Anna actief in de Jeugdgemeente en zat ze de hoofdraad van de provincie Antwerpen voor.

De activiste werd eind november 1918 door het Antwerpse gemeentebestuur ontslagen als lerares. Na een proces voor de correctionele rechtbank, waarin Anna zichzelf verdedigde, werd ze in november 1919 tot vijf maanden voorwaardelijk veroordeeld wegens het houden van "Vlaams- en vredesgezinde voordrachten", het schrijven van een artikel voor 'Het Vlaamsche Nieuws' waarin "de onrechtvaardige behandeling van de Vlaamse frontsoldaten" tijdens de bezetting werd aangeklaagd en het protesteren tegen de 'herverfransing' van de Gentse universiteit na de Wapenstilstand.

Anna zette zich ook in voor de vrijlating van gevangen activisten, correspondeerde met hen, bezorgde pakjes en legde bezoekjes aan de gevangenis af. Toen ze in 1920 haar voor de rechtbank uitgesproken verdediging uitgaf, voegde ze er de eis tot vrijlating van de politieke gevangenen en een pleidooi voor amnestie aan toe. Anna richtte op 11 februari 1921 het ‘Vrouwenfront’ op en was betrokken bij de organisatie van diverse amnestiemeetings.